صرفه‌جویی صدمیلیون دلاری در داروهای مشتق از پلاسما/ صفر تا صد اهدای پلاسما برای نجات بیماران کرونا

گروه سلامت خبرگزاری فارس – محمد رضازاده: در سال‌های اخیر به طور مداوم از مصرف خون کامل در بیماران کاسته شده و بر مصرف فرآورده‌های دارویی بیولوژیکی مشتق از خون از قبیل آلبومین، ایمونوگلوبولین‌ها و فاکتورهای انعقادی افزایش یافته است، به گونه‌ای که تولید داروها با منشا پلاسمای اهدا شده از سوی مردم توسعه یافته است و در این راستا یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در این مسیر گام‌های اساسی برداشته است و به گفته آنها تاکنون ۴ داروی بیولوژیکی با منشا پلاسما به تولید رسانده‌اند، ولی در این مسیر با دشواری‌هایی مواجه هستند و انتظار دارند با حمایت‌های دولتی این چالش‌ها مرتفع شود تا بیماران مبتلا بتوانند در شرایط تحریمی فعلی با سهولت بیشتری به داروهای مورد نیاز خود دست یابند.

از سوی دیگر با شیوع بیماری کرونا استفاده از پلاسمای خون بهبود یافتگان کرونا به عنوان یک روش درمانی برای درمان مبتلایان این بیماری مورد توجه قرار گرفت و جدیدترین مطالعات نشان می‌دهد که تزریق پلاسمای بهبودیافتگان کووید۱۹ با بالاترین سطح آنتی بادی در مراحل اولیه بیماری یعنی سه روز اول، می‌تواند نتایج ثمربخشی در کاهش پیشرفت بیماری در میان مبتلایان داشته باشد که متاسفانه این موضوع تاکنون مورد توجه بهبودیافتگان کرونا قرار نگرفته است.

خبرگزاری فارس، در همین راستا گفت‌وگویی را با محمد شاه بختی مدیر عامل و رضا سیدحسینی پزشک و معاون اجرایی یک شرکت دانش‌بنیان، که در زمینه دریافت پلاسما و تولید داروهای مشتق از پلاسما فعالیت دارند انجام داده است که در ادامه مشروح این پرسش و پاسخ را می‌خوانید.

*آقای دکتر سیدحسینی درخصوص فعالیت این مجموعه برای ما توضیح دهید؟

شرکت بیو دارو به عنوان اولین شرکت ایرانی در ایران و خاورمیانه از سال ۸۳ در زمینه تهیه داروهای مشتق از پلاسما وارد این عرصه شد و کارهای مقدماتی در زمینه این صنعت از سال ۸۳ تا سال ۸۵ با همکاری شرکت بایوتست آلمان صورت گرفت و توانستیم صنعتی را که سابقه ۵۰ ساله در کشورهای اروپایی را داشت را بومی ساز کنیم و از سال ۸۵ این مرکز افتتاح شد و از سال ۸۵ مفتخریم که به هموطنان خدمت رسانی کنیم.

*در حال حاضر چند مرکز اهدای پلاسما در کشور فعالیت دارند؟

درحال حاضر شش مرکز پلاسما درحال فعالیت هستند و دو مرکز دیگر نیز درحال راه اندازی هستند که به این چرخه اضافه خواهند شد.

*آیا تعداد این مراکز با توجه به جمعیت کشور کافی است؟

میزان پلاسمای موردنیاز کشور ۸۵۰ هزار لیتر در سال است تا بتوانیم داروی مورد نیاز کشور را از پلاسمای ایرانیان به دست بیاوریم اما این مراکز حداکثر ۳۵۰ هزار لیتر در سال جمع آوری می‌کنند. قسمت بزرگی از حجم تولید به میزان مشارکت مردم برمی‌گردد و برای رسیدن به برنامه ۸۵۰ هزار لیتر باید ۱۰ مرکز فعالیت داشته باشند.

*چند دارو از پلاسمای دریافتی تولید می‌شود؟

پلاسما ماده اولیه تهیه داروهایی که بیولوژیک هستند، داروهایی مانند فاکتور ۸ فاکتور ۹ و آلبومین و IVIG داروهای مشتق پلاسما هستند و با این روش تولید می‌شوند

پلاسمای دریافتی برای تولید دارو به خارج از کشور ارسال می‌شوند؟

پلاسمای دریافت شده برای تبدیل شدن به دارو نیازمند پالایشگاه است و از آنجا که میزان پلاسمای جمع آوری شده به حجم مورد نیاز نرسیده و پالایشگاه در کشور ما وجود ندارد پلاسماها برای تولید دارو به خارج از کشور ارسال شده و دارو دریافت می‌شود. اگر ما در زمینه دریافت پلاسما به عدد ۸۵۰ هزار لیتر برسیم میزان داروها مورد نیاز کشور تامین می‌شود و در حال حاضر چون توان تامین این داروها را نداریم برای مصرف داخل کشور یک سری از داروهای تولید شده را که منشأ آن اهدا کنندگان پلاسمای هندی چینی و … هستند را وارد می‌کنیم.

البته مجموعه‌ای در استان البرز به صورت مقدماتی اقدام به تاسیس پالایشگاه کرده است و تلاش می‌کنیم با افزایش مراکز و رسیدن به حجم کافی پالایشگاهی در کشور احداث کنیم تا بتوانیم داروهای مورد نیاز را در کشور تولید کنیم.

*چرا تاکنون پالایشگاه خون در کشور ما راه‌اندازی نشده است؟

راه‌اندازی پالایشگاه نیازمند هزینه زیادی است و همچنین احداث پالایشگاه نیازمند تکنولوژی هایتک است، و دسترسی به این تکنولوژی راحت نیست و از آنجا که میزان پلاسمای کافی برای استفاده در پالایشگاه نبود ایده راه‌اندازی پالایشگاه دیر صورت گرفت و باید بدانیم ساخت پالایشگاه حداقل ۵ سال زمان لازم است و درحال حاضر خبرهای خوبی در زمینه احداث پالایشگاه می‌شنویم که امیدواریم این کار زودتر پایان یابد.

اگر این کار به صورت کامل انجام شود می‌توانیم پلاسمای مورد نیاز را تولید کنیم و داروهای مورد نیاز را نیز در کشور تولید کنیم که این موضوع می‌تواند کمک زیادی به جلوگیری خروج ارز از کشور کند و زمینه اشتغال متخصصین نیز فراهم شود. همچنین این کار می‌تواند زمینه صادرات داروها را فراهم کند و جزو کشورهای صادرکنندگان محصولات باشیم.

*توضیحی در خصوص نحوه اهدای پلاسما بدهید، چه افرادی توانایی اهدای پلاسما دارند؟

افراد سالم، ۱۸ تا ۶۰ سال، سابقه بیماری خاصی نداشته باشند و داروی خاصی را مصرف نکنند و تمایل به اهدای پلاسما داشته باشند می‌توانند برای اهدای پلاسما اقدام کنند، قبل از اهدای پلاسما در نوبت اول معاینات پزشکی و آزمایش‌ها برای اهداکنندگان صورت می‌گیرد در صورتی که نتایج آزمایش‌ها مناسب باشد در نوبت بعد می‌توانند اهدای پلاسما انجام دهند.

*اهدای پلاسما چه مزایایی دارد؟

از جمله مزایای این کار می‌توان به کنترل مرتب سلامت اهداکنندگان اشاره کرد، برای اهداکنندگان به صورت مرتب آزمایش‌هایی انجام می‌شود. اهدا کنند‌ه هایی را داریم که ۴۰۰ الی ۵۰۰ بار پلاسما اهدا کرده‌اند و وضعیت جسمی خوبی هم دارند، به طور مثال اهدای پلاسما برای افرادی که چربی خون بالا دارند توصیه می‌شود، اهدای پلاسما می‌تواند باعث کاهش چربی خون شود. البته اگر چربی خون اهداکنندگان خیلی بالا باشد پلاسما قابل استفاده نیست. آزمایش‌ها و معاینات پزشکی منجر می‌شود تا مراجعه کننده از بیماری‌های خاموش مثل فشار خون بالا آگاهی پیدا کنند و سبک زندگی خود را تغییر دهند.

*برخی هموطنان در شرایط کرونا برای اهدای پلاسما نگرانی‌هایی دارند در این زمینه چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟

هزینه پرداختی برای ایاب و ذهاب پرداخت می‌شود، تمام پروتکل‌های بهداشتی در این زمینه رعایت می‌شود و هموطنانی که توانایی اهدای پلاسما دارند در این زمنیه نگرانی نداشته باشند، سعی کردیم رضایت اهداکننده‌ها جلب شود.

*افراد در سال چند بار می‌توانند پلاسما اهدا کنند؟

بر اساس استاندارهای کشور ما در طول سال افراد ۳۶ بار می‌توانند پلاسما اهدا کنند که به قولی می‌شود هفته‌ای یک بار، اما در برخی کشورهای دیگر این رقم به ۵۴ یا ۶۴ بار هم می‌رسد

چقدر پلاسمای ضدکووید۱۹ در این مرکز جمع آوری شده است؟

استقبال کمی از این موضوع صورت گرفت، وزارت بهداشت به ما اعلام کرده است که حق تبلیغات نداریم و تا زمانی که تبلیغی صورت نگیرد اهداکننده‌ها مراجعه نخواهند کرد، تا کنون ۳۰۰ لیتر پلاسمای ضد کووید۱۹ تهیه کرده‌ایم اما این رقم کافی نیست و ما حداقل باید ۲۰۰۰ لیتر پلاسمای ضدکووید۱۹ برای تولید داروی بیماران مبتلا به کرونا جمع آوری کنیم.

از هر لیتر پلاسما یک واحد IVIG به دست می‌آید و شاید در طول سال ۲۰۰ الی ۳۰۰ هزار دوز IVIG به دست آوریم اما در بحران کرونا مصرف این دارو چند برابر شده است و پلاسمای ما جواب نیاز را نمی‌دهد و برای رفع نیاز داخل کشور مجبور می‌شویم داروهایی که از پلاسمای افراد کشورهای دیگر است را وارد کنیم.

*کیفیت پلاسمای ایرانی‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مطالعاتی که انجام شده پلاسمای ایرانیان یکی از بهترین کیفیت‌های پلاسما در جهان را دارد به دلیل اینکه ایرانی‌ها به دلیل مسئل مذهبی تغذیه مناسبی دارند و از استاندارد بالایی برخوردار هستند و اگر کار علمی صورت بگیرد می‌توانیم این پلاسما را صادر کنیم.

*آقای دکتر شاه بختی کمی هم به موضوع واردات و مشکلات این صنعت بپردازیم، ما قادریم با پلاسمای ایرانی‌ها نیاز کشور را تامین کنیم؟

با پلاسمای ایرانی‌ها قادر هستیم همه نیاز کشور را تامین کنیم اما متاسفانه به دلیل عدم برنامه‌ریزی وزارت بهداشت در زمینه تامین محصولات باعث می‌شود تا روی به واردات این داروها بیاوریم.